Bến Tre: Giải pháp duy trì, phát triển chuỗi dừa

Vườn dừa canh tác hữu cơ tại huyện Mỏ Cày Nam.

Liên kết chuỗi dừa đang gặp khó

Toàn tỉnh hiện có khoảng 79 ngàn ha trồng dừa, với diện tích dừa tham gia chuỗi giá trị là 21.483ha. Trong đó, tổng diện tích dừa hữu cơ là 17.846ha (đã đạt chứng nhận là 11.418ha) theo tiêu chuẩn Mỹ, Nhật và EU. Quy mô chuỗi có 32 tổ hợp tác (THT) và 28 hợp tác xã (HTX) tham gia liên kết, tổ chức sản xuất với sự đồng hành của 9 DN lớn trong chuỗi sản phẩm dừa. Từ những mô hình liên kết gắn với DN này mà hàng trăm cơ sở sơ chế dừa tại địa phương được hình thành, tạo nhiều công ăn việc làm, giảm áp lực về lao động và kho bãi cho các DN chế biến dừa tại các khu công nghiệp.

Mỏ Cày Nam là huyện trồng dừa trọng điểm của tỉnh, với diện tích trên 16,7 ngàn ha. Sản lượng hàng năm ước đạt gần 180 triệu trái. Thời gian qua, ngành nông nghiệp huyện tích cực xây dựng vùng trồng theo hướng hữu cơ, với trên 6.200 vườn dừa đang thực hiện quy trình hữu cơ, diện tích đạt chứng nhận gần 5,5 ngàn ha. Trước tình hình khó khăn chung, huyện Mỏ Cày Nam cũng báo động về khả năng duy trì chuỗi dừa trên địa bàn.

Phó chủ tịch UBND huyện Mỏ Cày Nam Nguyễn Việt Thành cho biết: Hiện toàn huyện có 15/15 HTX Nông nghiệp tham gia chuỗi liên kết dừa như Định Thủy, Phước hiệp, An Định, Hương Mỹ, Tân Trung… Khó khăn là do giá dừa không ổn định, có lúc sụt giảm mạnh, từ đó ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động của THT, HTX do chênh lệch giá hợp đồng với giá thị trường. DN không tiêu thụ được sản phẩm, tồn kho, hiện đang nợ tiền dừa của HTX (nợ lâu 2 - 4 tháng) nên thành viên HTX bắt đầu có tâm lý ngán ngại khi bán dừa cho HTX.

Một mặt, do nội tại nhiều HTX có quy mô sản xuất nhỏ, cơ sở vật chất, hạ tầng, khoa học, công nghệ chưa đáp ứng được yêu cầu hiện nay. Vốn điều lệ thấp (300 - 400 triệu đồng/HTX) dẫn đến thiếu vốn hoạt động và đầu tư phát triển sản xuất. Nhiều HTX chưa thật sự thu hút được cán bộ trẻ có trình độ về làm việc, chưa có nhân viên kế toán chuyên trách nên việc quản lý, báo cáo tài chính, sổ sách kế toán còn nhiều bất cập. Nên khi DN đầu chuỗi gặp khó khăn đã khiến HTX càng gặp khó khăn hơn.

Liên quan đến thị trường và giá dừa, Giám đốc Sở Công Thương Nguyễn Văn Bé Sáu cho hay, đối với thị trường trong nước, thời gian qua, UBND tỉnh đã chỉ đạo xuyên suốt việc liên kết các tỉnh, thành, khu vực. Có rất nhiều sản phẩm đang tiêu thụ khá tốt tại TP. Hồ Chí Minh. Các DN liên kết chuỗi sản phẩm nông nghiệp chủ lực thời gian qua tham gia liên kết, mở rộng thị trường tiêu thụ khá tốt. Hướng tới, các HTX, DN sẽ tiếp tục được hỗ trợ tham gia các hoạt động xúc tiến thương mại trong và ngoài nước. Thị trường xuất khẩu dừa xiêm từ tháng 4 đến nay có dấu hiệu xuất khẩu khá tốt. Cái khó hiện nay là mối liên kết chuỗi dừa đang gặp khó do giá dừa xuống thấp. Sắp tới, tập trung tốt chuỗi dừa, thủy sản.

Giải bài toán chuỗi dừa

Để nâng cao hiệu quả thực hiện chuỗi giá trị dừa, Phó chủ tịch UBND huyện Mỏ Cày Nam Nguyễn Việt Thành đề xuất cần nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các chủ thể tham gia thực hiện chuỗi giá trị. DN phải có trách nhiệm đảm bảo hài hòa lợi ích của người trồng dừa, duy trì sản xuất mới đảm bảo nguồn nguyên liệu cho DN. Người trồng dừa phải thấy trách nhiệm với DN; phải giữ chữ tín, đảm bảo chất lượng, số lượng giao cho DN, nguyên liệu có đảm bảo thì chất lượng sản phẩm của DN mới đảm bảo; DN có phát triển mới thu mua nguyên liệu. Thực hiện đầy đủ, kịp thời chính sách hỗ trợ theo quy định cho DN, HTX. Các sở, ngành tiếp tục hỗ trợ DN xúc tiến thương mại để mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm. Riêng đối với HTX cần phải có chính sách đặc thù để tiếp cận đất đai. Tiếp tục tạo môi trường đầu tư thuận lợi thu hút DN mở rộng quy mô, đầu tư mới chế biến sâu sản phẩm dừa để mở rộng thị trường…

“Riêng đối với HTX cần có chính sách đặc thù để tiếp cận đất đai. Hiện nay theo quy định HTX là đơn vị kinh tế phải thực hiện đấu giá mới được giao đất, nhưng thực tế do hạn chế năng lực của HTX mới nên đa số là mượn đất công. Không có đất thì không đầu tư nhà xưởng, dẫn đến không có tài sản thế chấp để vay đủ vốn nên thiếu vốn hoạt động. Có nâng cao hiệu quả hoạt động của HTX mới có liên kết ngang, không có liên kết ngang thì không có liên kết dọc, DN không thể ký hợp đồng với từng hộ trồng dừa…”, Phó chủ tịch UBND huyện Mỏ Cày Nam Nguyễn Việt Thành nêu thực trạng và đề xuất giải pháp.

Theo Phó giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Huỳnh Quang Đức, hoạt động các cấp lãnh đạo, ban ngành thời gian qua trong công tác XTTM đã mang lại hiệu quả rất lớn trong mở rộng thị trường, trong đó có Mỹ và Trung Quốc. Hướng tới, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tiếp tục hỗ trợ DN củng cố các vùng trồng; xây dựng các giải pháp kỹ thuật; tranh thủ tối đa sự quan tâm của các bộ, ngành.

“Giải bài toán chuỗi dừa trước hết cần xác định việc xây dựng chuỗi, sản xuất theo tiêu chuẩn GAP, tiêu chuẩn hữu cơ là đúng đắn. Thứ hai là chú ý mở rộng thị trường, nhất là các thị trường trọng điểm. Riêng đối với sản phẩm dừa uống nước, DN đăng ký xây dựng vùng trồng rất lớn. Khi có nghị định thư chính thức, các DN sẽ rất thuận lợi xuất khẩu…”, Phó giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Huỳnh Quang đức nêu.

“Nếu không có chuỗi thì không thể vượt qua các thách thức, rào cản kỹ thuật. Sắp tới cần có giải pháp hấp thu được cơ hội, tạo động lực tăng trưởng. Đồng thời, cũng cần nhìn nhận lại tầm quan trọng của mở rộng thị trường tiêu thụ trong nước, vì thực tế các nước trồng dừa trên thế giới, sản phẩm của họ tiêu thụ trong nước trên 50%” -Phó giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Huỳnh Quang Đức

Theo CẨM TRÚC (Báo Đồng Khởi)