Dừa sáp Cầu Kè kể chuyện trăm năm

Con đường dẫn về xã Tam Ngãi, tỉnh Vĩnh Long (trước đây là huyện Cầu Kè, tỉnh Trà Vinh - “thủ phủ dừa sáp” cứ như trải dài giữa hương nắng và vị mặn của gió đồng bằng sông nước. Những rặng dừa rì rào soi bóng trên kênh, tán lá xanh đẫm ánh sáng, quả tròn căng như ôm trọn tinh túy đất trời. Người dân nơi đây vẫn tự hào kể rằng, dừa sáp có mặt trên mảnh đất này từ năm 1924, tức hơn một thế kỷ qua, như một di sản sống của miền tây.

Trong hành trình tìm về vùng nguyên liệu ấy, chúng tôi dừng chân tại Công ty TNHH Chế biến Dừa Sáp Cầu Kè (Vicosap) - một doanh nghiệp trẻ nhưng mang trong mình khát vọng lớn: nâng tầm giá trị nông sản bản địa bằng con đường chế biến sâu, sáng tạo và văn minh. Ở đây, từng sản phẩm được sinh ra không chỉ để “ăn ngon”, mà còn để kể một câu chuyện - câu chuyện về linh hồn của đất, của người, và của 100 năm dừa sáp.

Nhiều năm qua, dừa sáp Trà Vinh luôn đứng trong top đầu các loại quả đắt giá nhất ở Việt Nam, cao hơn gấp 10-20 lần so với dừa thường. Đây là giống dừa đột biến từ dừa thường, quả dừa sáp có đặc điểm nước đặc, cơm dày, mềm dẻo, thơm ngon, dùng chế biến kem, bánh, kẹo, nước giải khát và mỹ phẩm.

Nhiều năm qua, dừa sáp Trà Vinh luôn đứng trong top đầu các loại quả đắt giá nhất ở Việt Nam, cao hơn gấp 10-20 lần so với dừa thường. Đây là giống dừa đột biến từ dừa thường, quả dừa sáp có đặc điểm nước đặc, cơm dày, mềm dẻo, thơm ngon, dùng chế biến kem, bánh, kẹo, nước giải khát và mỹ phẩm. Dừa sáp Trà Vinh được đưa vào danh sách là 1 trong 50 đặc sản trái cây nổi tiếng Việt Nam từ năm 2012; Hiệp hội Dừa Việt Nam công nhận “Cây dừa sáp được trồng tại tỉnh Trà Vinh là: Cây dừa Việt Nam”. Sản phẩm “Quả dừa sáp” của tỉnh Trà Vinh cũng đã được Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) cấp Giấy chứng nhận đăng ký chỉ dẫn địa lý “Trà Vinh”.

“Có giá trị như vậy song trước kia, dừa sáp chỉ được bán tươi dọc quốc lộ, treo lủng lẳng đầy bụi bặm, giá trị chẳng cao, thu nhập của bà con bấp bênh”, anh Dương Thành Nhân, Trưởng Phòng Kinh doanh - Marketing của Vicosap chia sẻ. Từ trăn trở ấy, ông Trần Duy Linh, CEO của Vicosap đã quyết định chọn con đường chế biến sâu, để dừa sáp không chỉ là đặc sản địa phương mà trở thành sản phẩm mang thương hiệu quốc gia. Công ty TNHH Chế biến Dừa Sáp Cầu Kè (Vicosap) đã chính thức được thành lập vào ngày 16/7/2020, với mong muốn đưa dừa sáp Cầu Kè lên một tầm cao mới.

Vicosap ra đời với sứ mệnh "thay áo mới" cho dừa sáp Cầu Kè, không chỉ giới thiệu đặc sản này đến du khách gần xa mà còn mang đến cho người tiêu dùng những sản phẩm chất lượng cao, mẫu mã đẹp mắt, thể hiện tình yêu quê hương của người con vùng đất Trà Vinh. 

Vicosap ra đời với sứ mệnh "thay áo mới" cho dừa sáp Cầu Kè, không chỉ giới thiệu đặc sản này đến du khách gần xa mà còn mang đến cho người tiêu dùng những sản phẩm chất lượng cao, mẫu mã đẹp mắt, thể hiện tình yêu quê hương của người con vùng đất Trà Vinh. 

Nhờ hướng đi ấy, những trái dừa sáp tưởng chừng dân dã nay đã có một hành trình mới khi được bước vào thế giới của công nghệ, sáng tạo và những tiêu chuẩn khắt khe nhất.

Từng chiếc kẹo, từng sợi dừa sấy đều như một “tấm vé nhỏ” đưa người thưởng thức về miền ký ức, nơi những cây dừa trăm tuổi vẫn cần mẫn vươn lên trong mưa nắng phù sa.

Từ năm 2023 đến nay, Vicosap đã được công nhận bốn sản phẩm OCOP 5 sao cấp quốc gia, gồm: Kẹo dừa sáp nguyên chất, kẹo dừa sáp vị ca cao, kẹo dừa sáp vị lá dứa và dừa sáp sợi. Ngoài ra, doanh nghiệp còn có 7 sản phẩm OCOP 4 sao cấp tỉnh, minh chứng cho năng lực sáng tạo không ngừng.

Nếu như trước đây, dừa sáp chỉ được biết đến như một loại quả quý hiếm, chỉ ăn tươi, thì nay Vicosap đã mở ra cả một “vũ trụ” sản phẩm: Dừa sáp sấy dẻo (sấy lạnh), dừa sáp sấy khô giòn tan (sấy thăng hoa), sữa chua dừa sáp sấy khô giòn tan, Kem dừa sáp sấy thăng hoa, dừa sáp sợi, kẹo dừa sáp nguyên chất, kẹo dừa sáp lá dứa, kẹo dừa sáp ca cao… Mỗi sản phẩm đều mang hơi thở hiện đại nhưng vẫn đậm đà hương vị truyền thống.

Để đạt được chứng nhận OCOP 5 sao, là cấp cao nhất của chương trình quốc gia “Mỗi xã một sản phẩm” không chỉ cần chất lượng tuyệt hảo, mà còn phải mang trong mình giá trị văn hóa, câu chuyện đặc sắc và tính bền vững trong phát triển.

Anh Dương Thành Nhân chia sẻ, nếu được kể một câu chuyện về sản phẩm dừa sáp Trà Vinh, Vicosap sẽ kể câu chuyện về trái dừa sáp trăm năm gắn liền như một phần của người dân miền Tây Nam bộ chân chất. Đây cũng chính là lý do để Vicosap quyết tâm đầu tư vào ngành nông sản để nâng cao chất lượng cho trái dừa, để bà con nông dân được nhận lại giá trị thực sự xứng đáng với một trong những sản phẩm nông sản có chất lượng hàng đầu.

“Đây cũng là lý do chúng tôi đã đưa hình ảnh Bảo tàng Dừa sáp Trà Vinh lên bao bì sản phẩm như một biểu tượng văn hóa. Đó không chỉ là bảo tàng vật thể, mà là bảo tàng ký ức, nơi chứa đựng câu chuyện trăm năm của dừa sáp Việt Nam”, anh Dương Thành Nhân nói.

Thêm nữa, nhiều năm qua, trái dừa sáp được nhiều khách hàng trong nước tìm mua nhưng rất khó vận chuyển xa. Dừa sáp ăn ngon nhất là trong 5-7 ngày, chất lượng sáp tốt nhất. Nếu 7-10 ngày chất lượng giảm, trên 10 ngày khả năng bị hỏng cao. Dừa sáp cũng có phí vận chuyển cao (do trái dừa nặng).

Để giải quyết được tất cả vấn đề vướng mắc nói trên, Vicosap nghĩ ra cách chế biến thành những sản phẩm như trái dừa sáp hút chân không, dừa sáp sợi, kẹo dừa sáp 3 vị (nguyên chất, hương dứa, ca cao). Về sau, Vicosap cho ra đời thêm sản phẩm dừa sáp sấy khô giòn tan, sữa chua dừa sáp sấy khô. Chính vì vậy, không chỉ là trái dừa sáp keo đặc, thơm lừng và béo ngậy, hiện nay, khi nhớ về trái dừa sáp Trà Vinh, người tiêu dùng còn biết đến những chiếc kẹo dẻo ngọt ngào, những miếng dừa sấy giòn tan, những miếng sữa chua dừa sáp tan nhanh trong miệng, để lại dư vị ngọt ngào không thể lãng quên… Từng chiếc kẹo, từng sợi dừa sấy đều như một “tấm vé nhỏ” đưa người thưởng thức về miền ký ức, nơi những cây dừa trăm tuổi vẫn cần mẫn vươn lên trong mưa nắng phù sa.

"Các sản phẩm sản phẩm chế biến sâu từ trái dừa sáp của tôi dễ vận chuyển vào bảo quản hơn là trái dừa sáp tươi truyền thống. Các sản phẩm đều được sản xuất từ dừa sáp nguyên chất với hàm lượng dinh dưỡng cao, đảm bảo được giữ nguyên vẹn như dừa sáp trái tươi. Đặc biệt là không chất bảo quản, không chất tẩy trắng và không phẩm màu hóa học, không hương vị nhân tạo, phù hợp với mọi lứa tuổi và mọi đối tượng", anh Nhân thông tin.

Nhằm bảo đảm chất lượng cho sản phẩm đầu ra, nguồn nguyên liệu của Vicosap được xây dựng từ vùng trồng dừa sáp 1.200ha với 45.000 cây dừa sáp đang cho quả, tập trung tại vùng Cầu Kè, nơi được mệnh danh là “đất vàng” của cây dừa sáp (trong đó có 25ha đạt chuẩn VietGAP). Do đặc thù thổ nhưỡng, loại dừa này chỉ trồng được ở một số xã thuộc Trà Vinh cũ (nay là Vĩnh Long), nên mỗi quả đều mang giá trị đặc hữu, gần như không thể sao chép.

Doanh nghiệp đã chủ động liên kết với nông dân để thu mua và bao tiêu toàn bộ sản lượng dừa đạt chuẩn. Cách làm này vừa giúp bà con yên tâm sản xuất, vừa giúp Vicosap kiểm soát chất lượng đầu vào. “Chúng tôi không chỉ thu mua, mà còn đồng hành cùng người trồng dừa, từ khâu chọn giống, chăm sóc đến thu hoạch. Khi bà con ổn định đầu ra, thì sản phẩm mới thực sự có sức sống”, anh Nhân chia sẻ.

Câu chuyện của Vicosap không chỉ là chuyện làm ăn, mà còn là hành trình gìn giữ bản sắc địa phương. Mỗi trái dừa sáp được thu hoạch là một phần của di sản, được tiếp nối và tái sinh bằng công nghệ hiện đại, nhưng vẫn mang trong mình hương vị quê nhà.

Trong năm 2025, Vicosap còn được công nhận Hàng Việt Nam Chất lượng cao, đồng thời đạt các tiêu chuẩn quốc tế như ISO 9001, ISO 22000, HACCP, FDA và Halal - những tấm “hộ chiếu” để sản phẩm dừa sáp vươn ra thế giới.

Hiện nay, sản phẩm của Vicosap đã phủ khắp 34 tỉnh, thành phố trong nước, đặc biệt có mặt tại các siêu thị, cửa hàng OCOP, trung tâm đặc sản vùng miền. Dù tỷ trọng xuất khẩu mới đạt 8-10%, song những tín hiệu từ thị trường quốc tế rất khả quan. Doanh nghiệp đã xuất khẩu các sản phẩm sang Nhật Bản, Mỹ, Canada, Hồng Kông, và đang chuẩn bị hồ sơ để thâm nhập sâu hơn vào thị trường châu Âu.

“Chúng tôi mong được các cơ quan hỗ trợ nhiều hơn trong xúc tiến thương mại, kết nối đối tác, đặc biệt là trong các hội chợ lớn. Mỗi lần tham gia như vậy, chúng tôi không chỉ quảng bá thương hiệu, mà còn được lắng nghe phản hồi trực tiếp từ người tiêu dùng,” anh Nhân nói thêm.

Tại Hội chợ Mùa Thu 2025, gian hàng của Vicosap thu hút đông đảo khách tham quan. Nhiều du khách Thủ đô ngạc nhiên khi biết loại dừa tưởng chỉ để ăn tươi nay có thể trở thành những món quà tinh tế, có thể xuất khẩu sang thị trường khó tính như Nhật Bản. “Đó là thành quả của sự sáng tạo không ngừng và lòng trung thành với hương vị quê hương”, anh Nhân cười hiền.

Phía sau ánh hào quang của bốn sản phẩm OCOP 5 sao là biết bao nỗ lực, từ những người công nhân miệt mài trong nhà máy, đến những người nông dân cần mẫn bên vườn dừa. Họ cùng nhau viết nên một chương mới cho đặc sản Việt: vừa gìn giữ truyền thống, vừa sẵn sàng hội nhập.

Điều khiến Vicosap khác biệt không chỉ là công nghệ hay tiêu chuẩn, mà là tư duy “làm nông sản bằng trái tim”. Mỗi sản phẩm của họ đều gắn với một thông điệp: nâng tầm nông sản Việt nhưng không đánh mất gốc văn hóa.

Từ trái dừa sáp trăm năm, Vicosap đã tạo dựng một biểu tượng mới cho nông nghiệp sáng tạo, nơi tinh hoa bản địa gặp gỡ công nghệ hiện đại, nơi những giá trị quê hương được chuyển hóa thành niềm tự hào quốc gia.

Khi rời khỏi vùng đất Tam Ngãi, trong hương gió vẫn phảng phất mùi dừa sáp béo ngậy, ngọt nhẹ như một lời chào. Giữa dòng chảy toàn cầu hóa, hạt tinh túy của miền Tây ấy vẫn được giữ gìn, nâng niu, và tỏa sáng. Bởi có những thương hiệu như Vicosap, dám chọn con đường khó, dám bước đi bằng tình yêu với mảnh đất quê nhà để khẳng định rằng: nông sản Việt hoàn toàn có thể chạm đến đỉnh cao thế giới.

Theo Nhandan.vn