Nông dân miền Tây quyết tâm bỏ mía?

Qua thời hoàng kim

Hậu Giang là một trong những nơi trồng mía lâu năm với diện tích lớn ở miền Tây và cũng là nơi có nhiều nhà máy đường hoạt động, thuận lợi cho nông dân phát triển cây mía. Thế nhưng vài năm gần đây, diện tích mía ở Hậu Giang không tăng, mà còn giảm rất nhanh. Trong đó, có rất nhiều nông dân từng có của ăn, của để nhờ cây mía nay cũng quyết tâm đoạn tuyệt với cây trồng này.

Ông Huỳnh Văn Nhành, ở xã Hỏa Lựu, TP Vị Thanh, tỉnh Hậu Giang, kể: “Vùng này ở gần nhà máy đường Vị Thanh nên trước đây mía bạt ngàn, nhà nhà đều trồng mía. Vậy mà giờ đây, cứ 10 hộ thì có tới 9 hộ phá bỏ ruộng mía để trồng cây khác, bởi càng làm mía càng lâm nợ vì thua lỗ. Gia đình tôi cũng đã 22 năm trồng mía nhưng giờ đành chuyển qua trồng bắp”.

Ông Nguyễn Thanh Tùng, ở gần ông Nhành, chỉ tay về ruộng mía cỏ mọc um tùm và kể vụ rồi 4,5 công mía làm ông lỗ hơn 10 triệu đồng sau gần 1 năm vất vả chăm sóc. Do cây mía quá bấp bênh nên ông quyết định từ bỏ và tạm thời đi làm phụ hồ kiếm sống, từ từ tính toán chuyển đổi cây trồng.

Theo Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh Hậu Giang, nếu như vụ mía năm 2018, nông dân trong tỉnh sản xuất hơn 10.581ha thì sang năm 2019 giảm xuống còn 8.147ha và kế hoạch vụ mía của năm 2020 chỉ còn 5.800ha… Nguyên nhân dẫn đến những cánh đồng mía liên tục bị thu hẹp là do tình trạng tiêu thụ khó khăn, giá bán thấp, chỉ 600-700 đồng/kg, trong khi chi phí sản xuất, nhân công đốn, chặt mía lại tăng, dẫn đến giá thành sản xuất hơn 676 đồng/kg khiến nông dân từ hòa đến lỗ. Bên cạnh đó, vụ mía vừa rồi ở Hậu Giang chỉ còn 1/3 nhà máy đường hoạt động; máy móc trục trặc, thu mua muộn… cộng với nhân công thu hoạch thiếu trầm trọng, làm tăng chi phí và giảm năng suất, chữ đường, khiến nông dân thiệt trăm bề.

Ở những vùng trồng mía nổi tiếng khác tại miền Tây như Trà Vinh, Sóc Trăng, tình hình cũng tương tự. Ông Nguyễn Văn Út, ở xã An Thạnh Đông, huyện Cù Lao Dung, tỉnh Sóc Trăng, cho biết: “Mấy năm nay giá mía thấp quá, có lúc thương lái chỉ mua 300-500 đồng/kg nên nông dân không cách nào sống được. Ở xứ cù lao này, một thời cây mía có tổng diện tích hơn 8.500ha, nhưng nay đành phải phá bỏ hàng loạt. Hiện đang vào thời điểm sản xuất vụ mía 2020-2021 trong điều kiện bất lợi như hạn mặn gay gắt, giá thấp… khiến bà con thấp thỏm lo âu”.

Ông Thạch Sô Phal, Phó Trưởng Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) huyện Trà Cú, tỉnh Trà Vinh, cho biết: “Từ đầu năm nay chúng tôi lên kế hoạch sản xuất vụ mía mới 2020-2021 khoảng 1.800ha, giảm khoảng 700ha so vụ trước. Dù vậy, đến giờ này nhiều nông dân thờ ơ, chứng tỏ thời hưng thịnh của cây mía đã đi qua”. Tại Kiên Giang và Cà Mau, 2 nhà máy đường không còn hoạt động đã nhiều năm, trong khi cây mía gần như bị xóa sổ.

Chuyển sang cây trồng khác

Sau nhiều năm thua lỗ, ông Huỳnh Văn Nhành, ở xã Hỏa Lựu, TP Vị Thanh, đã chuyển từ trồng mía sang trồng bắp.

Từ thực tế cho thấy, khoảng 3 năm gần đây, mía là cây trồng mà nông dân miền Tây phá bỏ nhiều nhất với tổng diện tích hàng ngàn héc-ta. Trên phần đất mía này, các loại cây: bắp, mè, rau màu, nhãn, xoài, sầu riêng, mãng cầu… được bà con nông dân phủ xanh, đem lại thu nhập cao gấp nhiều lần và mở ra triển vọng mới trong thực hiện chuyển dịch cơ cấu cây trồng của địa phương.

Bà Nguyễn Thị Huê, ở xã Hỏa Lựu, chia sẻ: “Sau khi bỏ cây mía, gia đình tôi chuyển 6,5 công đất sang trồng bắp đến nay được gần 2 tháng. Mới đây, thương lái đến đặt cọc mua bắp tại ruộng với giá 1.500 đồng/trái. Tính ra sau khi trừ chi phí còn lời khoảng 20 triệu đồng, cao gấp nhiều lần so với trồng mía và thời gian rút ngắn chỉ 65-70 ngày/vụ”.

Tại Cù Lao Dung, do điều kiện đất đai thổ nhưỡng nên khi phá bỏ mía, phần lớn bà con nông dân chuyển sang trồng nhãn Ido, xoài, bưởi da xanh, rau màu và nuôi thủy sản. Ông Trần Văn Phục cho biết, mấy năm nay ông và hàng chục nông dân khác bỏ mía để chuyển sang trồng nhãn Ido cho hiệu quả rất khả quan. Bình quân sau hơn 3 năm chăm sóc, nhãn bắt đầu cho trái với năng suất 22-25 tấn/ha, giá bán khoảng 22.000-30.000 đồng/kg, trừ chi phí đầu tư, nông dân còn lãi từ 500 triệu đồng/ha trở lên. So ra cây mía không cách nào bì kịp.

Ông Võ Thanh Quang, Bí thư Huyện ủy Cù Lao Dung, cho biết hiện trên địa bàn huyện chỉ còn khoảng 3.500ha mía (khoảng 1.000ha mía nguyên liệu, 2.500ha mía nước). Tuy nhiên, huyện đã có chủ trương không giữ cây mía, bởi đất trên cù lao tốt, phù hợp trồng cây ăn trái, nên chuyển toàn bộ diện tích này qua trồng cây ăn trái, rau màu, nuôi thủy sản… Huyện sẽ tăng cường đầu tư thủy lợi, hạ tầng giao thông, hỗ trợ nguồn giống chất lượng, kỹ thuật sản xuất… giúp bà con nông dân chuyển đổi hiệu quả.

Ông Huỳnh Quang Đức, Phó Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Bến Tre, chia sẻ: “Thời gian qua, hàng loạt nông dân trong tỉnh đã bỏ cây mía để chuyển sang trồng bưởi da xanh, trồng dừa, chanh, rau màu hoặc trồng cỏ để nuôi bò… Tất cả đều mang lại thu nhập cao hơn mía và cây mía không còn nằm trong cơ cấu phát triển về lâu dài nữa”.

Tại Hậu Giang, ngành chức năng phối hợp cùng chính quyền địa phương và nông dân tiếp tục chuyển đổi đất trồng mía kém hiệu quả sang các loại cây trồng khác. Riêng năm 2020, sẽ có khoảng 2.091ha đất mía được định hướng chuyển sang trồng cây ăn trái, rau màu, trồng lúa… thậm chí trồng tràm và tre.

Theo Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh Hậu Giang, tùy theo điều kiện kinh tế, tình hình tiêu thụ  mà người dân nên chọn đối tượng cây trồng để chuyển đổi cho phù hợp. Trong đó, ưu tiên xây dựng và triển khai nhân rộng các mô hình chuyển đổi mà sản phẩm đầu ra ổn định, định hướng phát triển lâu dài, được các đơn vị bao tiêu sản phẩm. Hộ trồng mía có diện tích nhỏ nên chuyển sang cây ngắn ngày như bắp, rau màu kết hợp trồng bông súng dưới mương để tăng thu nhập. Người dân trồng mía khi chuyển đổi sang cây trồng khác, nên tìm hiểu, trao đổi, ứng dụng quy trình kỹ thuật tiên tiến, các công nghệ mới đưa vào sản xuất cho từng loại cây nhằm giảm chi phí, tăng lợi nhuận.

Theo BÌNH NGUYÊN (Báo Cần Thơ)