Cây dừa nước có nhiều lợi ích đối với người dân Nam Bộ. “Công lao” to lớn nhất là lá dùng để làm lợp nhà cho bà con trú mưa, che nắng. Lá dừa nước non còn là nguyên liệu tạo ra nhiều trò chơi thú vị cho trẻ con làng quê, và đặc biệt là dùng để gói bánh tét.
Nhớ những ngày cuối năm, hay khi nhà có giỗ chạp, tôi thường theo ông nội đi ra sau vườn nhà để đốn cà bắp (búp dừa nước non), róc lá cho bà gói bánh tét. Dù cách làm kỳ công hơn gói bằng lá chuối, nhưng những đòn bánh tét làm từ lá dừa nước thơm ngon hơn, đậm đà hơn, phảng phất vị dừa nước đặc trưng thấm đều vào trong nhân bánh.
Các khâu chuẩn bị để gói bánh đã được chuẩn bị kỹ càng trước đó 3 - 4 ngày: nào lựa nếp, lựa đậu xanh, chọn thịt, nhất là đi đốn lá vô rọc ra và lau chùi sẵn, rồi đốn dây lạt phơi khô từ trước đó nữa. Khác với gói bằng lá chuối, phải phơi cho lá heo héo, gói bằng lá dừa nước để lá càng tươi càng thơm ngon. Bắt đầu gói bánh, bàn tay nội tôi thoăn thoắt gập đôi 2 tàu lá dừa nước cho giao nhau ở điểm giữa, xong bà gập thành góc vuông và bỏ nếp, chuối, đậu (nếu là bánh chay), thịt (nếu là bánh mặn), bà vỗ vỗ mấy cái đã thành hình cái bánh vừa tròn dài nhưng thật vuông vức ở 2 đầu, rồi buộc lạt cho chặt. Tôi nhớ mãi hình ảnh đôi tay khéo léo của bà vừa nhẹ nhàng, vừa dứt khoát để tạo hình đòn bánh, điêu luyện như một nghệ nhân chuyên nghiệp! Dù tuổi cao, nhưng đôi tay của nội không già, dứt khoát trong từng vòng buộc.
Cả đêm thức canh nồi bánh, sáng ra là bánh chín, nội vớt ra, cứ 2 đòn buộc thành một cặp treo lủng lẳng trên cây đòn tay trong nhà để cho ráo nước, trước là mang đi thắp nhang cúng ông bà, sau là biếu hàng xóm ăn lấy thảo và cho mấy đứa trẻ ăn. Còn nội thì chỉ cần ngồi nhai trầu bỏm bẻm, ngắm nhìn con cháu ăn bánh, nói cười cũng đủ vui rồi. Những đòn bánh tét nội mang biếu hàng xóm thường được nội tháo dây buộc cũ ra, thay dây mới vào cho đẹp mắt, tinh tế (vì dây buộc cũ, trong lúc luộc bánh đôi khi bị co lại, lỏng lẻo)…
Một cái tết cổ truyền nữa sắp đến, bất giác lòng bồi hồi, chợt nhớ đòn bánh tét lá dừa nước do chín tay nội gói. Nhưng ông bà nội đã đi về miền xa khuất. Mảnh đất xưa cũng đã không còn những cây dừa nước mọc ven sông. Ngồi nhớ lại những khoảnh khắc bó gối chờ nồi bánh tét chín trong đêm Giao thừa, chợt yêu cái ký ức ngọt ngào của tết Việt xưa biết bao nhiêu!
Đọc nhiều
