Cần được trợ lực ứng phó hạn hán

Đối với những vị trí sạt lở bình thường, tỉnh đã chỉ đạo gia cố bằng vật liệu địa phương như: cừ dừa, cừ tràm, cây gỗ địa phương. Ðối với những vị trí sụt lún, sạt lở nguy hiểm và đặc biệt nguy hiểm, sẽ đưa các giải pháp xây dựng công trình cơ bản.

Theo đó, tỉnh đã kiến nghị bộ, ngành Trung ương cùng các trường, vụ, viện và các nhà khoa học đầu ngành có nhiều kinh nghiệm trong xử lý các vấn đề sụt lún, sạt lở hệ thống công trình giao thông, thuỷ lợi hỗ trợ giải pháp kỹ thuật để khắc phục; quy hoạch bố trí lại sản xuất, bố trí lại dân cư; quy hoạch hệ thống giao thông, thuỷ lợi một cách đồng bộ, hiệu quả.

UBND tỉnh Cà Mau kiến nghị bộ, ngành Trung ương quan tâm, hỗ trợ kinh phí chống hạn phục vụ sản xuất vụ đông xuân và hè thu năm 2023-2024, dự kiến đầu tư 5 hệ thống thuỷ lợi, kinh phí thực hiện khoảng 197.040 tỷ đồng. (Trong ảnh: Thu hoạch vụ lúa đông xuân tại ấp Rạch Bào, xã Khánh Bình, huyện Trần Văn Thời).    Ảnh: HOÀNG VŨ

Thiệt hại ngày càng nghiêm trọng

Theo phân vùng phát triển, vùng Bắc Cà Mau được chia thành 6 tiểu vùng, trong đó Tiểu vùng II, III canh tác nước ngọt. Các tiểu vùng còn lại đa phần canh tác ngọt - lợ (mô hình lúa - tôm), đan xen một số diện tích canh tác lợ. Tiểu vùng II, III hiện có 120 km đê, 69 cống xây dựng cơ bản, 4 trạm bơm và 1.648 km kênh các cấp đang đưa vào quản lý, khai thác sử dụng, phục vụ sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp, nuôi trồng thuỷ sản và các loại cây trồng khác trong vùng.

Theo phân tích của ngành chuyên môn, do không có nguồn nước ngọt bổ sung nên với tình trạng hạn hán kéo dài, vùng Bắc Cà Mau thiếu nước ngọt phục vụ sinh hoạt, sản xuất và phòng cháy, chữa cháy rừng; đặc biệt, một số nơi người dân gặp nhiều khó khăn về nước sinh hoạt.

Nước trên các sông rạch khô cạn, ảnh hưởng đến lưu thông, vận chuyển hàng hoá bằng đường thuỷ và mất phản áp lực nước lên bờ kênh. Ðây là nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng sạt lở, sụt lún đất, đường giao thông diễn ra rất nghiêm trọng. Bên cạnh đó, chênh lệch biên độ triều giữa trong và ngoài vùng ngọt lớn, có nguy cơ làm cho các công trình cống thuỷ lợi bị hư hỏng

Các lực lượng tiến hành kè xịa cây tạm để khắc phục sạt lở tại địa bàn xã Khánh Hải, huyện Trần Văn Thời.

Ðối với vùng Nam Cà Mau, hạn hán kéo dài làm nhiệt độ và độ mặn nước sông tăng cao, ảnh hưởng bất lợi đến nuôi trồng thuỷ sản, nhất là nuôi tôm và khó khăn về nước sinh hoạt do mực nước ngầm sụt giảm.

Thực tế cho thấy, tình hình hạn hán mùa khô năm 2023-2024 trên địa bàn tỉnh Cà Mau đang diễn ra gay gắt; đặc biệt ở Tiểu vùng III - Bắc Cà Mau thuộc huyện Trần Văn Thời, mực nước trên các hệ thống kênh mương bị khô cạn. Tính đến thời điểm này, có 131 tuyến kênh tại huyện Trần Văn Thời bị sụt lún, sạt lở, với 550 điểm, tổng chiều dài trên 14.500 m. Trong đó, sụt lún, sạt lở ảnh hưởng lộ bê tông chiều dài 10.670 m; sụt lún, sạt lở đất đen chiều dài gần 3.900 m.

Ông Kiều Minh Tiếng, Phó chủ tịch UBND huyện Trần Văn Thời, thông tin: “Tình hình hạn hán, sụt lún hiện nay đã xảy ra khá nghiêm trọng tại các xã, thị trấn vùng ngọt hoá của huyện. Huyện đã kịp thời chỉ đạo các địa phương thực hiện giải pháp khắc phục tạm thời. Về lâu dài, rất cần giúp đỡ của các chuyên gia, các nhà khoa học nghiên cứu, xây dựng đề án ứng phó có hiệu quả đối với tình hình hạn hán, sụt lún, các tác động bất lợi của diễn biến thời tiết tại khu vực này, cũng như đề xuất các nguồn lực đầu tư từ cấp trên nhằm hạn chế tối đa các thiệt hại, cũng như đảm bảo sản xuất, đi lại, giao thương và sinh hoạt của bà con trong vùng”.

Theo ông Lê Văn Sử, Phó chủ tịch UBND tỉnh, đối với thiệt hại về lúa, rau màu, ngoài nguyên nhân thiếu nước ngọt còn do hệ thống thuỷ lợi chưa khép kín (đối với vùng lúa - tôm), chưa đầu tư khoanh ô nhỏ phù hợp với từng vùng, chưa có hệ thống trạm bơm điều tiết nước. Mặt khác, còn một bộ phận người dân chưa thực hiện tốt lịch thời vụ, cơ cấu giống theo khuyến cáo của ngành chức năng. Ðối với thiệt hại về sạt lở, sụp lún, ngoài nguyên nhân do mất phản áp của nước vào thành bờ sông, còn do các nguyên nhân khác như: đặc điểm địa chất yếu, một số công trình hạ tầng nằm gần bờ sông, gia tải lớn, lòng sông sâu...

Kiến nghị bộ, ngành trung ương quan tâm, hỗ trợ

Trước tình hình trên, UBND tỉnh đề xuất biện pháp trước mắt khắc phục cho toàn vùng ngọt hoá là xây dựng hoàn thiện hệ thống thuỷ lợi, đầu tư mới hệ thống đập thép, trạm bơm dã chiến nhằm chia nhỏ các vùng có diện tích từ 500-1.000 ha để chủ động trong việc điều tiết nước trong nội vùng ngọt, hạn chế bơm bỏ ra sông, rạch. Ðây cũng là một trong những giải pháp hạn chế tối đa mất phản áp khi mực nước trong kênh hạ xuống quá thấp; có phương án bảo vệ công trình trọng yếu, đường trục.

Tính đến ngày 11/3/2024, trên địa bàn 09 xã, thị trấn vùng ngọt đã xảy ra sạt lở, sụt lún, tổng số 131 tuyến, có 550 vị trí, với tổng chiều dài 14.504m. Trong đó, đường bê tông dài 10.671m, đường đất đen dài 3.883m. Ước tính thiệt hại gần 20 tỷ đồng.

Ðể thực hiện giải pháp này, UBND tỉnh đã có kiến nghị bộ, ngành Trung ương quan tâm, hỗ trợ kinh phí chống hạn phục vụ sản xuất vụ đông xuân và hè thu năm 2023-2024 cho tỉnh Cà Mau, dự kiến đầu tư 5 hệ thống thuỷ lợi, kinh phí thực hiện khoảng 197.040 tỷ đồng.

Ngoài ra, hiện nay 2 khu rừng đặc dụng rất quan trọng là Vườn Quốc gia U Minh Hạ và khu rừng cụm đảo Hòn Khoai bước vào cao điểm mùa khô, đang ở mức dự báo cháy cấp IV (rất nguy hiểm), cấp V (cực kỳ nguy hiểm). Ðể nâng cao khả năng kiểm soát cháy rừng, bảo đảm chủ động và hiệu quả trong công tác phòng cháy chữa cháy rừng (PCCCR) theo phương châm “4 tại chỗ” nhằm giảm tối đa thiệt hại, thực hiện Quyết định số 177/QÐ-TTg, ngày 10/2/2022, của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt “Ðề án nâng cao năng lực cho lực lượng kiểm lâm trong công tác quản lý, bảo vệ rừng và phòng cháy, chữa cháy rừng giai đoạn 2021-2030”, tỉnh đang chỉ đạo xây dựng dự án nâng cao năng lực cho lực lượng kiểm lâm trong công tác quản lý, bảo vệ rừng và PCCCR tỉnh Cà Mau, giai đoạn 2024-2027, với số vốn khoảng 63,8 tỷ đồng. Ðây là dự án cấp thiết và quan trọng. Tuy nhiên, điều kiện về nguồn lực còn nhiều khó khăn. Vì vậy, UBND tỉnh kiến nghị bộ, ngành Trung ương quan tâm, hỗ trợ để triển khai thực hiện, cụ thể năm 2024-2025 là 30 tỷ đồng và năm 2026-2027 là 33,8 tỷ đồng.

Về lâu dài, xây dựng hoàn thiện hệ thống thuỷ lợi Cái Lớn - Cái Bé đấu nối với dự án Quản lộ Phụng Hiệp, gồm có các hạng mục sửa chữa âu thuyền Tắc Thủ và các cống trên Quốc lộ 1. Mục tiêu là chậm mặn, bổ sung nguồn nước ngọt về Cà Mau, phục vụ sản xuất nông nghiệp và PCCCR vào mùa khô. Ðồng thời, điều tiết trong nội vùng (điều tiết nước từ vùng trũng sang vùng gò và ngược lại theo yêu cầu sử dụng nước phục vụ sản xuất), tránh tiêu quá nhiều nước ngọt ra sông, rạch và biển Tây nhằm hạn chế thiếu nước ngọt vào mùa khô.

Ðể tháo gỡ khó khăn trong việc cung cấp nước sinh hoạt cho người dân nông thôn, khắc phục tình trạng thiếu nước sạch sinh hoạt khu vực nông thôn, phục vụ cho kế hoạch ứng phó với hiện tượng El Nino, đảm bảo phục vụ nhu cầu thiết yếu và nâng cao điều kiện sống của người dân, UBND tỉnh kiến nghị bộ, ngành Trung ương quan tâm, hỗ trợ kinh phí cho tỉnh thực hiện đầu tư một số danh mục công trình bức xúc, gọi chung là “Dự án cấp nước sạch sinh hoạt bức xúc khu vực nông thôn tỉnh Cà Mau”, dự kiến khoảng 13.900 hộ dân được hưởng lợi, kinh phí đầu tư 241,7 tỷ đồng./.

Theo HỒNG NHUNG (Báo Cà Mau)