Biến đổi khí hậu gây thiệt hại vật chất, đe dọa đến cuộc sống của người dân, tình hình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp

ĐBQH Tô Ái Vang.

Bà Tô Ái Vang, Phó Trưởng đoàn chuyên trách Đoàn ĐBQH TP Cần Thơ, phát biểu:

Thứ nhất, trong giai đoạn 2026-2030, Chính phủ định hướng, ưu tiên 3.000 dự án hạ tầng chiến lược, có tính xoay chuyển tình thế. Tuy nhiên, trước sự phá hủy của thiên nhiên, lũ lụt, sạt lở, xói lở và nước biển dâng, dẫn đến ngập úng, hư hỏng nền đường, phá vỡ kết cấu cầu, gây tắc nghẽn giao thông và gia tăng tai nạn. Đề nghị Chính phủ tiếp tục rà soát và đánh giá, tình hình hạ tầng giao thông, ở các địa phương, bị ảnh hưởng từ các trận mưa, bão lũ. Đồng thời, sớm có phương án bổ sung ngân sách, giúp các địa phương, hoàn thiện lại hạ tầng giao thông;

Thứ hai, do biến đổi khí hậu và chịu tác động kép về tài nguyên nước với một số nước láng giềng, xoay quanh dòng sông Mekông. Vì thế, xin đề xuất 03 kiến nghị: (1) Chính phủ tăng cường hợp tác quốc tế, về trách nhiệm chia sẻ dữ liệu thủy văn và vận hành hồ chứa nước, để có sự hài hòa về nguồn nước sông MêKông; (2) Rà soát, sớm trang bị hệ thống quan trắc, độ mặn tự động tiên tiến, tiêu thụ ít năng lượng, để cung cấp dự liệu dự báo, cảnh báo về xâm nhập mặn; (3) Hỗ trợ ngân sách đầu tư, nâng cấp, cơ sở hạ tầng thủy lợi, nạo vét kênh rạch, giúp các địa phương và người dân chủ động hơn, trong việc ứng phó với hạn hán;

Thứ ba, hiện nay nước ta đã kết nối tới hơn 60 thị trường khác nhau và đang đàm phán thêm một số Hiệp định Thương mại tự do khác. Để các địa phương tận dụng cơ hội từ Hiệp định Thương mại tự do, xin có 03 kiến nghị như sau: (1) Để nông sản Việt Nam, xuất khẩu không bị vướng mắc thủ tục, Chính phủ cần cập nhật, tuân thủ quy định quốc tế, về chất lượng và an toàn thực phẩm; tăng cường truy xuất nguồn gốc; thúc đẩy xúc tiến thương mại và đa dạng hóa thị trường; Đồng thời, xây dựng cơ chế điều phối, phối hợp chặt chẽ, giữa các bộ, ngành và địa phương, để giải quyết kịp thời các rào cản. Từ việc ùn ứ trong xuất khẩu sầu riêng, cho thấy, năng lực kiểm nghiệm, không chỉ là vấn đề kỹ thuật, mà là “chìa khóa chiến lược”, quyết định sự thành bại của xuất khẩu nông sản nước ta; (2) Chính phủ sớm ban hành cơ chế, chính sách, thúc đẩy và tạo sự cân bằng giữa công nghệ xanh và lợi ích kinh tế. Nếu không, thì trong 10 năm tới, Việt Nam sẽ ở đâu, trên bản đồ sản xuất và xuất khẩu nông sản toàn cầu; (3) Hiện nay, các bộ, ngành chuyên môn, khuyến cáo doanh nghiệp lúa gạo, tích cực thu mua tạm trữ, để ổn định giá cả và tích cực tìm kiếm thị trường, để tăng đầu ra cho xuất khẩu, ổn định giá cho nông dân. Tuy nhiên, để thu mua tạm trữ, một lượng hàng hóa lớn, thì cần nguồn lực tài chính dồi dào. Trong khi hiện tại, nhiều doanh nghiệp xuất khẩu, bị nợ hoàn thuế giá trị gia tăng đến 7 tháng, đã ảnh hưởng đáng kể, đến nguồn lực của họ. Vì thế, Chính phủ xem xét, rút ngắn thời gian hoàn thuế; có chính sách miễn thuế giá trị gia tăng, nhằm tạo điều kiện để doanh nghiệp, mua tạm trữ lúa gạo, giúp nông dân hạn chế, chịu sự tác động, từ bài toán về giá lúa, sau thu hoạch;

Thư tư, theo chuyên gia kinh tế đánh giá, việc nước ta thu hút được các nhà đầu tư nước ngoài, sẽ giúp mở rộng không gian, cho tăng trưởng kinh tế. Khi vốn FDI, thực hiện tăng 1%, thì sẽ kéo theo, năng lực xuất khẩu của Việt Nam, tăng 0,1% trong ngắn hạn và 0,88% trong dài hạn. Tuy nhiên, hiện nay ĐBSCL thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài còn khiêm tốn, cả về số lượng dự án, lẫn quy mô vốn. Vì thế, xin kiến nghị Chính phủ cần tập trung vào việc, đầu tư cơ sở hạ tầng số và giao thông, cải thiện môi trường kinh doanh bằng cách, giảm thủ tục hành chính, đồng thời đẩy mạnh xúc tiến đầu tư, vào các ngành kinh tế mũi nhọn và phát triển mô hình hợp tác công - tư (PPP);

Thứ năm, cả nước có trên 900 đô thị, trong đó có khoảng 50 đô thị ven biển, đồng bằng, miền núi và cao nguyên chịu ảnh hưởng năng nề từ biến đổi khí hậu. Điển hình là Hà Nội, Thái Nguyên, Huế và các tỉnh, thành phố trong vùng ĐBSCL gần như quá tải, về sức chống chịu trước thiên tai và biến đổi khí hậu, gây ảnh hưởng rất lớn đến sự an toàn tính mạng, tài sản và phát triển kinh tế - xã hội. Vì vậy, kiến nghị Chính phủ sớm quy hoạch đô thị thích ứng với biến đổi khí hậu, cần đặt trọng tâm vào sức chống chịu thiên tai và biến đổi khí hậu, để các đô thi phát triển bền vững.

Diễn biến phức tạp của thị trường vàng và tình hình xuất khẩu gạo của ĐBSCL

ĐBQH Lê Thị Thanh Lam phát biểu tại hội trường.

Bà Lê Thị Thanh Lam, Phó Trưởng đoàn chuyên trách Đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Cần Thơ, phát biểu:

Thứ nhất, trong 9 tháng đầu năm, tình hình thiên tai diễn biến phức tạp, bất thường và có xu hướng cực đoan hơn so với những năm qua, gây ra thiệt hại lớn về người và tài sản. Theo số liệu báo cáo của Bộ Nông nghiệp và môi trường (tính đến ngày 15/10, thiên tai trên cả nước đã làm 241 người chết, mất tích, 389 người bị thương; 261.008 nhà bị hư hỏng, tốc mái... Tổng thiệt hại ước tính trên 53.809 tỉ đồng) tác động lớn đến phát triển kinh tế - xã hội;

Thứ hai, việc sản xuất, mua bán hàng giả, hàng cấm, hàng kém chất lượng xảy ra rất phổ biến, đặc biệt trên các nền tảng mạng xã hội, với quy mô ngày càng lớn, thủ đoạn tinh vi, gây bức xúc trong dư luận và nhân dân; xâm hại nghiêm trọng sức khỏe cộng đồng, gây mất niềm tin của người tiêu dùng và ảnh hưởng đến sự lành mạnh của môi trường kinh doanh;

Thứ ba, thị trường vàng năm 2025 tiếp tục diễn biến rất phức tạp. Giá vàng trong nước duy trì chênh lệch rất lớn so với thế giới, tiềm ẩn nguy cơ gây rủi ro cho ổn định tài chính, tiền tệ. Mặc dù Chính phủ liên tục có những chỉ đạo, các cơ quan chức năng đã thực hiện nhiều biện pháp, nhưng nhìn chung việc quản lý, ổn định thị trường vàng thời gian vừa qua hiệu quả chưa cao;

Thứ tư, thị trường lao động còn nhiều thách thức. Cơ hội việc làm cho người lao động nhiều, nhưng đa phần là những công việc yêu cầu chuyên môn kỹ thuật cao. Vì vậy, đòi hỏi lao động phải có tay nghề, có trình độ, chuyên môn kỹ thuật cao. Mặt khác, việc chuyển đổi mô hình sử dụng máy móc tự động hóa, công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI)… vào sản xuất kinh doanh dẫn đến cơ hội việc làm cho người lao động bị giảm;

Thứ năm, ngành gạo - một ngành hàng có giá trị xuất khẩu lớn, thời gian qua gặp nhiều khó khăn do bị tác động và sự cạnh tranh từ thị trường một số nước, dẫn đến giá lúa giảm mạnh, ảnh hưởng trực tiếp đến thu nhập, đời sống của bà con nông dân cũng như tình hình hoạt động, kinh doanh của các nhà máy, doanh nghiệp lúa gạo, nhất là ở khu vực ĐBSCL. Nhằm khắc phục những hạn chế, bất cập nêu trên, xin đề xuất một số nội dung như sau: (1) Diễn biến thiên tai luôn khó lường, bên cạnh việc củng cố hệ thống đê điều, hồ đập, công trình phòng chống thiên tai. Để tăng cường khôi phục sản xuất, hỗ trợ sinh kế cho người dân, đề nghị Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương đẩy mạnh ứng dụng khoa học - công nghệ, đặc biệt là AI, để nâng cao hiệu quả phòng chống và khắc phục hậu quả. Thực tế cho thấy các trang Thông tin cứu hộ, đã phát huy hiệu quả trong việc xác định vùng cần hỗ trợ khi xảy ra thiên tai. Từ kinh nghiệm đó, cần phát triển phần mềm chung có sự tham gia của cơ quan chức năng, địa phương và người dân, giúp xây dựng bản đồ rủi ro, phân tích mức độ an toàn từng ngôi nhà trong khu vực, đề xuất biện pháp phòng ngừa, để chính quyền cơ sở chủ động nguồn lực sơ tán, cứu trợ. Chuyển từ bị động ứng phó sang chủ động phòng ngừa; (2) Đối với vấn đề hàng giả, hàng kém chất lượng,  đề nghị đẩy mạnh hơn nữa công tác thanh tra, kiểm tra, đấu tranh triệt phá các cơ sở sản xuất, kinh doanh, mua bán các loại sản phẩm giả, kém chất lượng. Những sản phẩm ảnh hưởng đến sức khoẻ của nhân dân,… cần bắt buộc tiền kiểm, thử nghiệm độc lập trước khi lưu hành. Trong đó, quảng cáo phải có cảnh báo rõ ràng, nghiêm cấm giả danh hoặc chia sẻ trải nghiệm cá nhân khi chưa được thẩm định. Tăng cường thường xuyên hơn về hậu kiểm, nhằm hạn chế  hàng giả, hàng kém chất lượng trôi nổi trên thị trường; (3) Thực hiện tốt chính sách an sinh xã hội, kiên định ổn định kinh tế vĩ mô, giữ vững các cân đối lớn, điều hành linh hoạt, thận trọng chính sách tài khóa - tiền tệ, bảo đảm an ninh năng lượng, lương thực, tài chính của quốc gia. Đối với quản lý hoạt động kinh doanh vàng cần quản lý linh hoạt, hiệu quả, hướng dẫn cấp giấy phép sản xuất - kinh doanh và quy định hạn mức xuất - nhập khẩu vàng. Nghiên cứu thành lập sàn giao dịch vàng quốc gia, tạo nền móng cho một thị trường vàng minh bạch, chuyên nghiệp, hội nhập kinh tế quốc tế nhằm quản lý hiệu quả thị trường vàng; (4) Tiếp tục rà soát để đơn giản hóa, cắt giảm thủ tục hành chính thật sự, hạn chế tình trạng giảm thủ tục A, lại phát sinh một rừng thủ tục B, C, D,…; tạo môi trường đầu tư thông thoáng, minh bạch; đẩy nhanh tiến độ đầu tư công; thu hút nguồn vốn trong và ngoài nước cho phát triển khoa học công nghệ, các cơ sở nghiên cứu, các ngành công nghệ cao, công nghệ chiến lược, công nghệ số..; thúc đẩy khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số. Cải cách, hiện đại hóa giáo dục nghề nghiệp, tạo đột phá phát triển nguồn nhân lực có kỹ năng chuyên nghiệp, tay nghề cao nhằm phục vụ mục tiêu phát triển nguồn nhân lực cho đất nước. Thường xuyên khảo sát và đánh giá những khó khăn, vướng mắc của chính quyền địa phương 2 cấp, đặc biệt là cấp xã, phường về tổ chức, nhân lực, ngân sách, đúng nghĩa phân cấp, phân quyền, phân nguồn lực để có giải pháp tháo gỡ nhanh, nhằm ổn định và phát huy hiệu quả của chính quyền 2 cấp phục vụ tốt cho người dân, góp phần phát triển kinh tế - xã hội; (5) Tạo điều kiện vốn tín dụng, khuyến khích các ngân hàng thương mại phân bổ vốn, cung cấp tín dụng cho khu vực công nghiệp chế biến, chế tạo, các ngành nông nghiệp có giá trị xuất khẩu lớn, đặc biệt là ngành gạo. Đồng thời, xem xét, giải quyết các khó khăn, vướng mắc liên quan đến thuế giá trị gia tăng đối với ngành hàng gạo khu vực ĐBSCL nói riêng và cả nước nói chung.

Chiến lược về xây dựng hạ tầng giao thông ĐBSCL

ĐBQH Đào Chí Nghĩa.

Ông Đào Chí Nghĩa, Phó Trưởng đoàn chuyên trách Đoàn ĐBQH TP Cần Thơ đề xuất:

Thứ nhất, vùng ĐBSCL là một trong những khu vực đang bị ảnh hưởng nặng nề của biến đổi khí hậu cực đoan: ngập úng, sụt lún, sạt lở. Tuy nhiên, có sự mâu thuẫn đang cản trở sự phát triển của vùng ĐBSCL, cụ thể như sau: công tác điều phối toàn vùng về tài nguyên nước, hạ tầng liên tỉnh và quy hoạch theo tinh thần Nghị quyết 120/NQ-CP đang xung đột với nguyên tắc phân quyền hành chính cho các tỉnh, thành phố theo Luật Tổ chức chính quyền địa phương. Dẫn đến các dự án liên vùng như giao thông, thủy lợi và logistics triển khai chưa chặt chẽ, sẽ không đồng bộ, làm tăng chi phí vận tải và giảm hiệu quả thích ứng biến đổi khí hậu. Kiến nghị Chính phủ ưu tiên nguồn vốn đầu tư để khởi công Cảng biển nước sâu Trần Đề (Sóc Trăng) nghiên cứu tính khả thi để vận hành luồng Định An của sông Hậu và các tuyến cao tốc trục dọc, trục ngang qua các tỉnh, thành phồ ĐBSCL; hoàn thành đúng tiến độ tuyến cao tốc Cần Thơ - Cà Mau; cao tốc Châu Đốc - Cần Thơ - Trần Đề. Đây là giải pháp về hạ tầng giao thông để giải quyết điểm nghẽn lớn nhất của ĐBSCL. Việc khơi thông hoạt động đường bộ, đường thủy nội địa và cảng biển sẽ giúp giảm chi phí vận tải từ 10% đến 40%, thậm chí 50%, từ đó tăng cường sức cạnh tranh quốc tế cho nông sản chủ lực của vùng ĐBSCL;

Thứ hai, kiến nghị Chính phủ quan tâm ban hành gói tín dụng xanh ưu đãi đặc thù nhằm hỗ trợ các hợp tác xã, doanh nghiệp chuyển đổi sang mô hình 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp và phát triển kinh tế biển/thủy hải sản nhiều thích ứng tình hình ứng phó biến đổi khí hậu hiện nay;

Thứ ba, kiến nghị Chính phủ quan tâm thành lập Trung tâm đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực nông nghiệp công nghệ cao và ứng phó với biến đổi khí hậu vùng ĐBSCL tại Cần Thơ vì trung tâm này không chỉ là nơi ươm mầm cho hoạt động sáng tạo nông nghiệp, nghiên cứu giải pháp ứng phó biến đổi khí hậu vùng ĐBSCL mà còn là nơi đào tạo đội ngũ nhân lực chất lượng cao, chuyên sâu về kỹ thuật quản lý nước mặn/ngọt và công nghệ canh tác nông nghiệp thông minh. Việc phát triển khoa học và công nghệ phải gắn chặt với điều kiện đặc thù của vùng ĐBSCL;

Thứ tư, kiến nghị Chính phủ nghiên cứu điều chỉnh quy hoạch vùng ĐBSCL để hình thành các cụm nông nghiệp chất lượng cao, cụm công nghiệp chế biến, tăng sức cạnh tranh về nông sản cho vùng ĐBSCL; sử dụng tối đa nguồn lực khi chuyển dịch cơ cấu lao động từ nông nghiệp sang công nghiệp; từ đó nâng cao đời sống nông dân, thực hiện tốt mục tiêu “ly nông” nhưng không “ly hương”.

Theo Báo Cần Thơ