Tình hình sạt lở sông, kênh, rạch, bờ biển ở ĐBSCL ngày một gia tăng cả về số điểm, quy mô, tốc độ. Vì vậy cần cấp bách khắc phục sạt lở ở những nơi đặc biệt nguy hiểm để bảo đảm tính mạng và tài sản của người dân.
Sạt lở ngày càng nghiêm trọng
Theo báo cáo của Bộ NN_PTNT, từ năm 2016 đến nay, các tỉnh, thành vùng ĐBSCL đã xuất hiện tổng số 779 điểm sạt lở với tổng chiều dài 1.134km. Trong đó, bờ sông là 666 điểm với chiều dài 744km; bờ biển xuất hiện 113 điểm với 390km. Có 281 điểm với 528km sạt lở đặc biệt nguy hiểm cần phải xây dựng công trình để bảo vệ; 155 điểm với 306km sạt lở nguy hiểm và sạt lở bình thường là 343 điểm với 300km.
Từ năm 2005 về trước, ĐBSCL được bồi đắp 100 ha/năm thì 15 năm trở lại đây mất từ 350 – 500ha đất/năm. Ông Nguyễn Hoàng Hiệp, Thứ trưởng Bộ NN-PTNT nhấn mạnh: “Tình hình sạt lở sông, kênh, rạch ĐBSCL ngày một gia tăng cả về số điểm, quy mô, tốc độ, phạm vi của các đợt sạt lở ở khu vực phía thượng nguồn thường lớn hơn hạ nguồn sông thuộc các tỉnh An Giang, Đồng Tháp, Vĩnh Long”. Hiện tượng xói lở thường xảy ra ở những khu vực trực diện với biển.
Sạt lở bờ sông Trà Ôn (tỉnh Vĩnh Long) làm sụp 8 căn nhà của người dân.
Theo số liệu khảo sát năm 2020 và 2022, bờ biển từ Sóc Trăng đến mũi Cà Mau có tác động xói lở, bồi lắng phụ thuộc vào mùa gió là chủ yếu, nhìn chung bờ biển vùng này xu thế xói vượt trội. Hiện tượng xói lở bờ biển xảy ra trên hầu hết đoạn bờ biển này, tốc độ xói lở khoảng 10- 50m/năm tùy theo vị trí. Đặc biệt là khu vực biển Đông thuộc tỉnh Cà Mau tại vị trí mặt cắt bờ biển ấp Hố Gùi (xã Tam Giang Đông, huyện Năm Căn), mặt cắt bờ biển ấp Xẻo Mắm (xã Tân Ân, huyện Ngọc Hiển), có tốc độ sạt lở từ 70m/năm đến 90m/năm. Hệ quả là nhiều diện tích đất và rừng phòng hộ bị biển nuốt chửng chỉ trong vòng một năm.
Ông Trần Ngọc Tam, Chủ tịch UBND tỉnh Bến Tre thông tin: “Toàn tỉnh có 112 điểm sạt lở bờ sông, bờ biển với tổng chiều dài 134km”. Theo ông Nguyễn Quỳnh Thiện, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Trà Vinh, từ năm 2010 đến năm 2022, tỉnh xảy ra sạt lở 222 điểm/khu vực với tổng chiều dài sạt lở 75,6km, gây sụt lún 21.534m kè, thiệt hại 9.940ha hoa màu, cây ăn trái, lúa; 18ha ao tôm, 29ha rừng và đất sản xuất; ảnh hưởng 171 căn nhà, ước giá trị thiệt hại gần 331 tỷ đồng.
Tại An Giang, từ đầu năm 2023 đến ngày 10/8, xảy ra 70 vụ sạt lở với tổng chiều dài 3.391m, ảnh hưởng đến 95 căn nhà. Còn tại Đồng Tháp, giai đoạn 5 năm gần đây, diện tích đất bị xói lở 36,7ha, thiệt hại ước tính 88 tỷ đồng. Đến nay đã di dời được 8.379 hộ dân đến nơi ở an toàn, hiện còn 5.973 hộ đang sinh sống trong vành đai có nguy cơ sạt lở cần phải di dời đến nơi ở mới an toàn
Nhanh chóng khắc phục
PGS - TS Văn Phạm Đăng Trí, Viện trưởng Viện Nghiên cứu biến đổi khí hậu (Trường ĐH Cần Thơ) cho rằng nguyên nhân sạt lở tại ĐBSCL do thiếu hụt nguồn cát từ thượng nguồn kết hợp với sự thay đổi của dòng chảy tự nhiên. ĐBSCL cũng là một trong những khu vực chịu ảnh hưởng nặng nề nhất của biến đổi khí hậu trên thế giới. Cụ thể là tác động của biến đổi khí hậu, nước biển dâng, sụt lún, hạ thấp nền đất. Tình trạng sạt lở bờ sông, bờ biển, mất rừng ngập mặn ven biển diễn ra nghiêm trọng, đáng báo động. Thống kê 50 năm qua, diện tích rừng ngập mặn giảm khoảng 80, từ năm 2011-2016, giảm trên 15.300ha.
Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp cho hay từ năm 2016 đến nay, Trung ương đã đầu tư và đã có kế hoạch đầu tư cho vùng ĐBSCL 16.223 tỷ đồng để xây dựng 218 công trình kè chống sạt lở, với chiều dài 324km. Theo báo cáo của các tỉnh, thành vùng ĐBSCL, hiện còn 561 điểm sạt lở bờ sông, bờ biển, với tổng chiều dài khoảng 810km. Trong đó sạt lở đặc biệt nguy hiểm có 63 điểm/204km cần xử lý với tổng kinh phí khoảng 13.648 tỷ đồng. TP Cần Thơ đã tăng cường tuyên truyền, giáo dục cộng đồng trong phòng, chống sạt lở bờ sông, khuyến khích nhân dân bảo vệ cây cối ven sông, không chất tải, không xây cất nhà cửa lấn chiếm lòng sông, không khai thác đất, cát ven sông.
TP Cần Thơ đề nghị Trung ương quan tâm xem xét, hỗ trợ thành phố số tiền 900 tỷ đồng thực hiện đầu tư xây dựng các dự án kè chống sạt lở bờ sông khẩn cấp. PGS-TS Văn Phạm Đăng Trí cho rằng cần rà soát lại bộ cơ sở dữ liệu địa mạo, dòng chảy bùn cát và dòng thủy văn. Cơ quan quản lý và nhà khoa học có đủ cơ sở để dự báo những gì có thể xảy ra và đưa ra khuyến cáo, chính sách hợp lý. Đồng thời, có giải pháp phục hồi rừng hiệu quả cho từng địa phương, tạo cơ chế người dân có thể hưởng lợi từ rừng để cùng chung tay bảo vệ rừng và phòng, chống sạt lở hiệu quả.
Tại Hội nghị về công tác khắc phục sạt lở bờ sông, bờ biển vùng ĐBSCL tổ chức tại Cần Thơ mới đây, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính khẳng định: “Phải nâng cao nhận thức về sự nguy hiểm và hậu quả của sụt lún, sạt lở và ngập úng ở ĐBSCL… Cần có giải pháp cấp bách trước mắt và lâu dài ứng phó với tình trạng trên…”.
Đọc nhiều
