Chuyện phía sau chiếc đờn kỳ lạ

Nghệ nhân Ưu tú Lê Thanh Quý kể về xuất xứ của cây đờn mà ông sáng chế từ một kỷ niệm khó quên. Ảnh: LÝ LỘC

Thường thì Nghệ nhân Ưu tú Lê Thanh Quý, tên thường gọi là ông Chín Quý, kết hợp nhiều loại nhạc cụ trong một cây đờn rồi đặt tên theo cách biểu trưng. Thí dụ như “Tam huyền di” là kết hợp cùng lúc ba loại đờn tranh, bầu và hạ uy di; “Ngũ âm huyền” thì tạo ra từ 5 cây đờn bầu, sắp xếp từ nhỏ tới lớn, độ dài dây từ ngắn tới dài… mà vẫn giữ được âm sắc đặc trưng của từng nhạc cụ. Đặc biệt, ông chỉ sử dụng các vật dụng cũ tưởng chừng không còn giá trị như nón bảo hiểm, vỏ lon nước ngọt, vỏ hộp bánh... khiến từng cây đờn có hình dáng vô cùng kỳ lạ, có một không hai.

Nhưng có một cây đờn được ông kết hợp từ đờn Sến và đờn Gáo mà mãi vẫn chưa đặt được tên. Bởi với ông, đây không chỉ là nhạc cụ. Đó là ký ức, là kỷ niệm mà mỗi khi nhắc lại, lòng người nhạc công cao niên vẫn không khỏi rưng rưng.

Ông kể quê gốc Nha Trang. Năm 17 tuổi ông theo đoàn hát rồi duyên nợ gặp và thành đôi cùng vợ là cô đào Trang Kim Tuyến. Khi rong ruổi khắp nơi cùng đoàn cải lương, ông bà đến vùng Ngã Bảy, Cần Thơ vào những năm 1990. Đoàn hát nghèo nên nghệ sĩ, nhạc công cũng vậy. Những ngày qua lại trên sông, vợ chồng ông thường được người dân cho đi đò miễn phí hoặc chỉ lấy vài đồng cho có lệ bởi ai cũng thương người đoàn hát.

“Từ chỗ đó mà tui sống được, là do cái tình, cái nghĩa bao la sâu đậm của bà con. Nên tự dưng có một ngày, tui ý tưởng phải chế một cây đờn có hình chiếc ghe để ghi nhớ những ngày đầu cơ cực mà đầy ơn nghĩa đó!”, ông Chín Quý bồi hồi nói.

Cách sống nghĩa tình sâu đậm của người dân miền sông nước đã khiến người nhạc công quê miền Trung có ý định dừng bước nơi đây. Khoảng năm 1994, khi đoàn hát qua thời hưng thịnh rồi tan rã, ông và vợ tìm đất cất nhà, lập nghiệp, chọn Ngã Bảy làm quê hương mới. Những người con của ông lớn lên bên chợ nổi, bên những dòng sông, tiếp tục bền bỉ tình yêu với nghệ thuật truyền thống. 

Anh Lê Thanh Nhân, con trai ông Chín Quý, tâm sự: “Cây đờn là tâm huyết của cha, thỉnh thoảng ông vẫn đem ra lau bụi, thay dây, nắn phím. Mỗi khi đó, ông lại kể chuyện những ngày đầu về Ngã Bảy lập nghiệp đầy khó khăn nhưng được bà con xóm giềng bảo bọc nên bám trụ được tới bây giờ. Tôi cũng lớn lên ở đây và thấm tiếng đờn, giọng ca từ lúc mới 5, 6 tuổi...”.

Nặng lòng với truyền thống gia đình, anh Nhân nuôi dưỡng đam mê với âm nhạc truyền thống. Hiện anh dạy gần 10 học trò, vừa nhạc cụ truyền thống và có hiện đại. Với anh, cây đờn có hình chiếc thuyền cha treo trên vách chính là lời nhắc nhở về cái tâm với đờn ca tài tử lẫn nghĩa tình sâu nặng của người dân miền sông nước mà nay anh có trách nhiệm thay cha gìn giữ, trao truyền cho thế hệ sau.

Theo Baocantho.com.vn